DÜNYAMIZIN ŞEKLİ

Dünya'mız , kutuplardan basık, ekvatordan şişkin bir görünüme sahiptir. Dünyanın bu şekline "Geoit" denir. Dünya'mız tam ortasından geçtiği düşünülen bir eksen etrafında dönmektedir. Dünyamız, güneş sisteminin 9 gezegeninden biridir. Güneş'in çevresinde dolanır. Küre şeklinde olup; kutuplardan biraz basıktır. Eksenin Dünya'yı deldiği varsayılan noktalar kutup noktalarıdır. Dünya, bu eksen etrafında batıdan doğuya doğru döner.Ekvator Dünyamızı iki eşit parçaya böldüğünü varsaydığımız çizgiye Ekvator denir. Ekvatorun kuzeyinde kalan bölümüne Kuzey Yarımküre, güneyindekine ise Güney Yarımküre denir.

Ekvatorun 23 27' kuzeyinden geçen enlem çizgisine Yengeç Dönencesi adı verilir. Ekvatorun 23 27' güneyinden geçen enlem çizgisine ise  Oğlak Dönencesi denir.Kutup daireleri, ekvatorun 66 33' kuzey ve güney enlem çizgilerinden geçen dairelerdir.Bu dairelere Aydınlanma Dairesi denir. Güneş ışınları Yengeç Dönencesine dik geldiğinde yurdumuzda yaz mevsimi; Oğlak Dönencesine dik geldiğinde ise kış mevsimi yaşanır.

Dünyamızı çepeçevre kuşatan 10.000 km kalınlığındaki havanın yapısında %78 Azot, %21 Oksijen, %1 de Su Buharı, Karbondioksit, Ozon, Toz bulunmaktadır.

İklim olayları atmosferin ilk 12 km'sinde oluşur. Güneş ısısının bize gelen kısmı %43'lük kısmıdır. Geri kalanı atmosferin katmanlarınca tutulur. Bizi ısıtan; Güneş'in Dünya'dan yansıyan ışınlarıdır. Dolayısıyla havanın  üst katmanları daha soğuktur. Yaklaşık her 100 m'de 0.5 derece düşer.

Dünyamızın ısınmasına göre üç ısı kuşağı vardır:

Sıcak Kuşak: Dönenceler arasındaki bölgedir. Burada sadece yaz mevsimi vardır.

Soğuk Kuşak: Kutup noktaları ile kutup daireleri arasında kalan bölgedir. Buralarda sadece kış mevsimi yaşanır.

Ilıman Kuşak: Dönencelerle kutup daireleri arasında kalan bölgeler. Buralarda dört mevsim yaşanır.

DÜNYAMIZIN HAREKETLERİ

İki çeşit hareketi vardır:

1. Kendi ekseni etrafında dönüşü: Bu hareketini 24 saatte tamamlar. Gece ve gündüz meydana gelir.

2. Güneşin çevresinde dönüşü: Bu hareketi ile mevsimler oluşur. Güneş'in etrafındaki dönüşünü 365 gün 6 saatte tamamlar.

Dünyanın Güneş'in çevresinde dönerken izlediği yola  Dünyanın Yörüngesi denir.

ÖZELLİKLERİ: Dünyamızın ekseni, yörüngesine göre eğik olduğundan her yanı aynı derecede ısınmaz.

21 Haziran: Kuzey Yarımkürede Güneş'in gökyüzünde en yüksek noktaya eriştiği an, gölgenin en kısa olduğu zamandır. 21 haziran yaz gün dönümüdür ve gündüzün en uzun, gecenin en kısa olduğu gündür.

21 Aralık: Güney Yarımkürede Güneş'in gökyüzünde en yüksek noktaya eriştiği an, gölgenin en kısa olduğu zamandır. 21 Aralık Kış gün dönümüdür ve gündüzün en kısa, gecenin en uzun olduğu gündür.

21 Mart ve 23 Eylül de gece ile gündüz eşittir.

Güney yarımkürede ise durum kuzeydekinin tam tersidir. Güneş ışınları 21 Haziranda, ekvatordan 23 27' uzaklıktaki kuzey paraleline (yengeç dönencesine), 21 Aralıkta ise yine ekvatordan 23 27' uzaklıktaki güney paraleline (oğlak dönencesine) dik olarak gelir. 21 Mart ve 23 Eylül de güneş ışınları ekvatora dik gelir. Ekvatorda gece ile gündüz her zaman 12'şer saattir.

Dünyamız;

- Güneş sisteminde canlıların yaşamasına uygun tek gezegendir.

- Güneş sisteminde, güneşe uzaklığı bakımından üçüncü gezegendir.

- Güneş'ten ortalama uzaklığı 149.573.000 km'dir.

- Güneş'in çevresinde saniyede 29,8 km hızla dolanır.

- Güneş'in çevresinde bir tam dolanımı 365,25 günde tamamlar.

- Kendi ekseni çevresindeki bir tam dönüşü 23 saat 56 dakika 4 saniyedir.

- Güneş sistemindeki beşinci büyük gezegendir.

- Ekvator uzunluğu 40.076 km'dir.

- Ekvator'daki yarıçapı 6.378 km, kutuplardaki çapı 6.357 km, ortalama yarıçapı

6.371 km'dir.

- Yüzeyinin yaklaşık %29'u kara, kalanı deniz ve okyanuslarla kaplıdır.

- Yüzölçümü 510 milyon km'dir.

- Ekseni, yörünge düzlemine 23 27' eğiktir, bunun sonucunda gece-gündüz süreleri

değişik olur.

- Güneş etrafında dönerken, Güneşten ışınları değişik açıdan alır, çünkü ekseniyle

Güneş etrafında dönüş düzlemi arasında dıştan 66 33' lik bir açı oluşturur.

- Kutuplardan basık, ekvator kısmı biraz şişkin bir şekle sahiptir.

- Paralel ve meridyenler, bir ülkenin dünya üzerindeki yerini saptamaya yararlar.