Yaplan arkeolojik araştırmalar Anadoluda tarih ön­cesi dönemlerin yaşandığını göstermiştir. Başlıca örnek­ler şunlardır:

√       Yontma Taş Çağıyla ilgili buluntular, Antalya Ka­rain ve Beldibi mağaralarında çıkarılmıştr.

√       Cilalı Taş Çağıyla ilgili buluntular. Konya, Çatal­höyük, Diyarbakır Çayönü ve Burdur Hacılar yer­leşmele­rinde elde edilmiştir.

√       Kalkolitik dönem ile ilgili buluntular. Denizli, Çivril, Beycesultan yerleşmeleri ile Burdur Hacılarda görülmüş­tür.

√       Tunç çağıyla ilgili buluntular. Çanakkale Truva, Kayseri, Kültepe, Yozgat–Alişar, Çorum–Alacahöyükde çıkarılmıştır.

- Anadolu'da Yazılı Devirlerin Başlaması : Ana­doluya yazıyı Asurlular getir­miştir. Bu durum Kayseri Kültepede yapılan araştırma­lardan anlaşılmıştır. Bulunan belgeler Anadolu'nun ilk yazılı belgeleridir. Böylece Ana­dolu'da Tarih devirlerine (yazılı döneme) girilmiştir.

 

1.      Anadolu'ya Kafkasya üzerinden gelmişler Kızılır­mak yayı içerisinde kalan Kapadokya adı verilen böl­geye yerleşmişlerdir.

2.      İlk zamanlarda küçük krallıklar ve beylikler ha­linde örgütlenmişlerdir. Bu krallıkların birleşmesiyle mer­kezi bir devlet kurmuşlardır. Bu devlet Anadolu'da siya­sal birliği sağlayan ilk devlet olmuştur. Hattuşaş'ı (Boğazköy) başkent yapmışlardır.

3.      Ülkeyi yöneten krala büyük kral denilmiştir. Büyük hükümdar aynı zamanda baş rahip, baş komutan, baş yargıç idi.

4.      İlk zamanlarda kral yaptığı işlerden dolayı Pan­kuş meclisine hesap verirdi. Kralın monarşik idaresi ar­tınca Pankuş meclisinin önemi kalmamıştır. Yönetimde ana kraliçe Tavannanna söz sahibi idi.

5.      Toplumsal yaşamda şu sınıflar görülmüştür. Asil­ler, özgürler ve köleler.

6.      Hitit saraylarında "Anal" deni­len kral yıllıklarını yazan katipler görevliydi. Bu yıllıklar tarih yazıcılığına ör­nektir.

7.      Hitit kanunları daha çok insancıldı. İdam cezasını çok az uygulamışlardır. Kadınlara mirastan pay vererek, Özel mülkiyeti korumuşlardır. Ayrıca kölelere bedel öde­yerek özgür olabilme hakkını da tanımışlardır.

8.      Hititler çok tanrılı bir dinsel yaşayışa sahiptiler. Komşu kavimlerin tanrılarına da önem vermişlerdir.

9.      Hititler Kuzey Suriye'nin verimli topraklarına sahip olmak için Kadeş savaşını yapmışlardır. (M.Ö.1295) Ön Asya'da Asur tehlikesi belirince Kadeş anlaşmasını yapmışlar ve bu anlaşmayla Asur'a karşı ittifak kurmuş­lardır (M.Ö. 1280).

10.M.Ö. 1200'lerde Ege denizinden gelen kavimlerin İstila hareketleri Hitit devletinin yıkılmasına neden ol­muş­tur. Bu sırada bazı Hitit boyları Orta Toroslar'da ve Gü­neydoğu Anadolu'da "Geç Hitit Beylikleri" denilen bey­likleri kurmuşlardır. Ancak Asurlular Geç Hitit Beyliklerine son vermiştir. 

1)     D. Anadolu'da Van bölgesini kendilerine merkez yapmışlardır. Buraya ilk çağda Tuşpa denilmiştir.

2)     Yaşadıkları topraklar tarıma elverişli değildi. Az sayıda olan tarıma elverişli toprakları, sulama kanalları ve barajlarla sulamışlardır.

3)     Madeni eşya yapımında, taş işçiliğinde ve kuyum­culukta başarılı olmuşlardır.

4)     D. Anadolu'da kaleler yapmışlardır.

5)     Hititlerin yıkılmasından Anadolu'ya yönelen Asur istila hareketlerini engellemişlerdir.

6)     Çok tanrılı bir inanca sahiptiler. En büyük tanrıları sa­vaş tanrısıydı. Öldükten sonra hayatın devamına inandık­ları için mezarlara eşya koymuşlardır. 

1)     Batı Anadolu'da Gediz ve Menderes ovalarının bulunduğu verimli topraklarda yaşamışlardır. Başkent Sarde (Sard) idi.

2)     İlk madeni parayı bularak ticarete kolaylık sağla­mışlardır.

3)     Komşuları olan İyonlardan ticaretin önemini gör­düler. Batı Anadolu'dan Mezopotamya'ya kadar uzanan büyük bir ticaret yolu yaptılar. Kral yolu denilen bu ticaret yoluyla Mezopotamya ile Batı Anadolu arasında ticari ve kültürel faaliyetlerde bulundular.

4)     Ekonomik güçleri arttıkça orduya verdikleri önemi azalttılar. Orduya paralı asker aldılar. Bu durum askeri yapılarının zayıflamasına yol açmıştır. Perslerin saldırı­sıyla bağımsızlıklarını kaybettiler. 

1)     Boğazlar üzerinde Anadolu'ya gelerek Batı Ana­dolu ile Ankara yakınlarındaki Polatlı arasındaki böl­geye yerleştiler. Polatlı yakınındaki Gordion'u başkent yaptı­lar.

2)     Çiftçi bir toplum oldukları için tarımı koruyan ağır ceza kanunları yaptılar.

3)     Ülkelerinden geçen ticaret yollarından yararlandı­lar.

4)     Çok tanrılı dinsel yaşayışları vardır. En büyük tanrı tanrıça Kibele idi.

5)     Kralları için kaya mezarları yapmışlardır. Ayrıca tümülüs denilen mezarlar yapmışlardır. Tümülüs mezar­lar, mezar odasının topraklarla örtülüp bir tepeye dönüş­tü­rülmesiyle oluşmuştur.

6)     Tapates denilen dokumalar yaparak, bunları satmışlardır.

7)     Kafkasya'dan gelen Kimmerler adlı kavimlerin sal­dırısıyla bağımsızlıklarını kaybetmişlerdir. 

1)     M.Ö. 1200'lerde Yunanistan'da yaşayan Aka'lar, Dor'lar adı verilen bir kavimin istilasıyla karşılaştılar. Bu sırada Aka'ların bir bölümü Batı Anadolu'ya göç ettiler. Özellikle İzmir'in kuzeyindeki kıyı kesimine yerleştiler. Buradaki bazı adalara da yerleştiler. 12 tane şehir devleti kurdular. Başlıcaları Efes, Milet, Foça, İzmir, Bergama idi.

2)     İyonlar, Anadolu ile Ege ve Akdeniz kıyılarında ti­ca­ret kolonileri kurdular. Ayrıca yaşadıkları topraklar, ka­ra­dan Mezopotamya ile de bağlantılar içerisindeydi. Bu ti­cari konum İyonların Mısır ve Mezopotamya uygarlıkla­rında yararlanmalarını katkıda bulunmuştur. Bunun so­ so­nucunda çok sayıda bilim adamı yetişmiştir. Başlıcaları; Tales, Pisagor, Heredot, Anaksimenes, Diojen.

3)     Kolonicilik alanında birbiriyle rekabet ettikleri için merkezi bir devlet kuramamışlardır.

4)     Anıtsal mimaride ve heykeltraşlıkta başarılı eser­ler ortaya koydular, Örneğin Artemis tapınağı.

5)     Bağımsız­lıklarına Persler son vermiştir.