1.Selçuklu beyleri Oğuzlar Devletinden ayrılarak Samanoğullarına ait olan Cend şehrine yerleşti. Sama­noğulları, Selçuklulara bağlı Oğuzlardan Karahanlı ve Gazne saldırıları karşısında yararlandı.

2.Samanoğulları devleti yıkılınca, Selçuk Bey Mave­raünnehir bölgesinde etkinlik sağladı.

3.Aslan Bey zamanında Selçuklular Horasan'ı al­maya çalıştılar. Buna karşı çıkan Gazneli Mahmut, Aslan beyi tutukladı. Bundan sonra Selçukların başına Tuğrul ve Çağrı kardeşler geçti.

4.Tuğrul Beyin idaresinde Selçuklular gaznelileri Nesa ve Serahs Savaşlarında yenilgiye uğrattı. Daha sonra Nişabur şehrini aldı (1038). Kendi adına hutbe okuttu. Böylece bağımsızlığını ilan etti.

5.Tuğrul bey, Dandanakan Savaşını kazandı (1040) ve Gaznelileri egemenlik altına aldı. Böylece Sel­çuklular im­paratorluğa dönüştüler.

6.Tuğrul bey, ihtiyaçlar üzerine yeni topraklar ka­zanmak amacıyla Doğu Anadolu'ya ve Kafkasya'ya akınlar başlattı. Bu seferler sırasında Bizans ve Gürcü orduları Pasinler Savaşında yenilgiye uğratıldı (1048). Esir deni­len Gürcü kralı barış yapılarak serbest bırakıldı. Pasinler Savaşı ilk Bizans–Selçuklu çatışmasıdır.

7.Tuğrul Bey, giderek bölgede kuvvetlenince Ab­basi halifesi kendisinden yardım istedi. Bunun nedeni Fatimilerin ve Büveyhilerin Abbasi halifesine saldırmala­rı­dır. Tuğrul Bey, Büveyhi Devletine son vererek halifeyi korumasına aldı. Bundan sonra Türkler İslam dünya­sında daha etkin olmaya başladılar. 

            Devletin en güçlü olduğu dönem Melikşah zama­nıdır. Devletin egemenlik alanı Marmara bölgesinden Orta Asya'ya, Basra Körfezine ve Kafkasya'dan Suriye­'ye kadar genişlemiştir. Melikşahtan sonra devlet zayıf­lamış­tır. Bunun başlıca nedenleri şunlardır:

a.Taht kavgaları

b.Atabeylerin bağımsız beylikler kurmaları

c.Batıni tarikatında olanların isyanları (Bu tarikat Şiiliğin bir kolu idi)

d.Abbasi halifelerinin siyasi güç kazanmaya çalış­maları

e.Türkmenlerin isyanları. (Türkmenler, önemli gö­revlere atanmadıkları için isyan etmişlerdir.)

            Sultan Sencer yukarıdaki sorunlara rağmen otoriteyi yeniden sağladı. Devleti yeniden kuvvetlendirdi. Ancak, doğudan gelen Moğol kökenli Karahitaylarla yapılan Kat­van Savaşını kaybettiler (1141). Savaştan sonra Selçuk­lular yıkılış sürecine girdiler. Sultan Sencerin bir Oğuz isyanında esir düşmesi ve ölmesin­den sonra dev­let yı­kılmıştır. Bundan sonra İmparatorluk topraklarında aşağıdaki dev­letler ile atabeylikler ku­ruldu. Horasan Selçukluları, Kırman Selçuklulrı (Güney İran'da), Irak Selçukluları, Anadolu Selçukluları, Zengiler Atabey­liği ve Böriler Atabeyliği, Tuğtekinler Atabeyliği, İl­denizoğullarıdır. Bunların içinde en etkili olanı Ana­dolu Selçukluları ve Musul'daki Zengiler Atabeyliği­dir. 

1.Devletin bütün işleri "Büyük Divan" denilen ku­rulda görüşülürdü. Son söz ve karar sultana aitti.

2.İktidara gelmek, belirli esaslara ve seçim usulle­rine bağlanmamıştı. Her şehzade iktidara gelme konu­sunda eşit haklara sahipti. Bu nedenle taht kavgaları ya­şanmıştır. Devlet zarar görmüştür.

3.Melik ünvanı verilen şehzadeler vali olarak atanır­lardı. Yanlarında Atabey denilen tecrübeli devlet adam­ları vardı. Atabeyler şehzadelere yönetimle ilgili bilgi ka­zandırırlardı. Ancak bunlar devletin merkezi otoritesi za­yıflayınca bağımsız beylikler kurmuşlardır.

4.Hukukla ilgili sorunları çözmek için hükümdarın baş­kanlığında Divan–ı Mezalim denilen bir meclis ku­rulmuş­tur.

5.Ordu, Gulâmlar, İkta askerler ve Türkmenler deni­len sınıflara ayrılmıştır.

Gulâmlar, küçük yaştaki çocukların temel askerlik eğitimden geçirilmesiyle oluşturulmuştur. (Devşirme usulü) Bunlar devletten maaş alırlardı.

İkta askerler toprakların geliriyle yetiştirilirdi.

Türkmenler ise sınırlarda görev yapan akıncı birlik­lerdi.

6.Toprakların tümü devletin malı sayılmış ve has, ikta, vakıf ve mülk olmak üzere çeşitlere ayrılmıştı.

7.Resmi dil Farsça idi. Eğitim dili ise Arapçaydı.

İslâm dünyasının ilk büyük üniversitesi sayılan Ni­zamiye Medresesi Alparslanın emri ve Vezir Nizamül mülkün çabalarıyla yapılmıştır. Bu dönemde ünlü mate­matikçi Ömer Hayyam ile tasavvuf adamı Ahmet Yesevi yetişmiştir. Ahmet Yesevi Divan–ı Hikmet adlı tasavvuf nitelikli yapıtı yazmış ve Göçebe Oğuz boylarına İslami­yeti tanıtmıştır.